ՀԱՅԱԳԻՏԱՐԱՆ ՀԱՅԱՍՏԱՆ

ԱՅԴՈՂԱՆ ԹՈՓԱԼ Aydoğan Topal
Գլխավոր խմբագիր ՀՀ ԳԱԱ հնագիտության ազգագրության ինստիտուտի գիտաշխատող
ՍԵՐԳԵՅ ՎԱՐԴԱՆՅԱՆ

ԱՅԴՈՂԱՆ ԹՈՓԱԼ Aydoğan Topal

Իր մեղմ, հուզախառն ձայնով ու երգերով Թուրքիայի համշենցիների շրջանում լայն ճանաչում ու սեր վայելող երիտասարդ երգիչ Այդոդան Թոփալին անձամբ չէի ճանաչում, թեև քանիցս եղել էի Արդվինի նահանգի Խոփայի գավառի նրա հայրենի Հենդեք գյուղում, որտեղ բոլորը հպարտանում էին իրենց տաղանդավոր հայրենակցով:

Նա 1982թ. ծնվել է Տրապիզոնում: 1999թ. ավարտելով Խոփայի լիսեյը 2000թ. ընդունվել է Ստամբուլի Անատոլիական համալսարանը և մնացել է Ստամբուլում: Այդողանը դեռևս մանկուց է տարվել երգ-երաժշտությամբ, սովորել է լարային, ստեղնային, հարվածային նվագարաններ, հորինել է երգեր: Հետագայում տարբեր երաժշտախմբերի հետ ելույթներ է ունեցել, բայց նրան ճանաչում բերեցին իր «Հեյյամո» (2009թ.) և «Քուզեյ» (հյուսիս) (2012թ.) խտասկավառակները, որոնցում նա երգում է հայերեն՝ համշեցնակ,թուրքերեն և լազերեն երգեր, որոնցից մի քանիսն ինքն է հորինել: Անցյալ տարի նրա մասին մի ռադիոհաղորդում էի պատրաստել, որը նա լսելով, համացանցով ինձ մի հուզիչ նամակ էր ուղարկել և իր երախտագիտությունը հայտնել: Եվ ահա, 2013թ. նոյեմբերի սկզբին, երբ Ստամբուլում մասնակցում էի իսլամացված հայերին նվիրված գիտաժողովին, ստամբուլաբնակ համշենցիների «Հադիգ» միությունում կազմակերպված իմ հետ հանդիպմանը նա նույնպես եկել էր և ինձ նվեր էր բերել իր խտասկավառակը: Ծանոթացանք, ջերմորեն զրուցեցինք: Ի դեպ, նա երգում է նաև «Կարմատե» (լազերեն նշանակում է ջրաղաց) խմբում և համանուն խտասկավառակում ունի համշեցնակ երգ: Անհամբերությամբ սպասելով նրա նոր ստեղծագործություններին, այս անգամ մեր ընթերցողներին եմ ներկայացնում նրա երկու երգերի թարգմանությունները, քանզի հիշյալ ռադիոհաղորդման համացանցում տարածվելու շնորհիվ, Այդողան Թոփալը Հայաստանում ևս իր երկրպագուներն ունի և նրանք հաճախ են ինձ դիմում նրա երգերը արդի հայերեն թարգմանելու խնդրանքով:

Լսեք Ստամբուլաբնակ համշենցի երգիչ Այդողան Թոփալի երգերը Համշենի բարբառի Խոփայի խոսվածքով:

Aydogan Topal «Ardesuk» Արդէցուք

***
Քա՛, թուն ինձի համա՞թա, օրթի’,
Քուլաս օրթի’, լա մի’, օրթի’,
Յէս էգօղ չիմ ան աշխարան, օրթի’,
Թուն ձիձաղի, լա’ մի, օրթի:

Գալաշէ փէչօղ ա,օրթի՛,
Արդէցուքնիյէթ սըրփօղ ա,
Ինձիգի օբօլ էնիս անա,
Թաք քուքքու մէ գանչօղ չա:

Թուն շիմին վաան ասնիս անա,
Լուսնիկա մէ փօսն էնգօղ ա,
Մէդօղումին մէշնիվա, օրթի՛,
Քէզի համա լուս էնօղ ա:

Այդողան Թոփալ

Արտասուք
(թարգմանություն)

Քա՛,դու ինձ համա՞ր ես,որդի՛,
Լաց լինում,որդի՛,մի՛ լար,որդի՛,
Ես այն աշխարհից չեմ գալու,
Դու ծիծաղի՛ր, մի՛ լար,որդի՛:

Քամին փչելու է, որդի՛,
Արտասուքներդ սրբելու է,
Որ ինձ թողնես,
Մի կկու էլ չի կանչի։

Դու որ շեմի վրայով անցնես,
Լուսինը հայտնվելու է,
Խավարի միջով, որդի՛,
Քեզ համար լույս է անելու։